Tin tức

Ngày 26/11/2024, Quốc hội khóa XV đã chính thức thông qua Luật Công chứng năm 2024, có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2025, thay thế cho Luật Công chứng 2014. Tiếp đó, ngày 15/5/2025, Chính phủ ban hành Nghị định số 104/2025/NĐ-CP, quy định chi tiết một số điều của Luật. Đây là những dấu mốc quan trọng trong tiến trình cải cách tư pháp, chuyển đổi số và đặc biệt là thúc đẩy xã hội hóa mạnh mẽ dịch vụ công trong lĩnh vực công chứng – một bước chuyển mình mạnh mẽ, toàn diện và đầy kỳ vọng.

Trụ sở Văn phòng Công chứng Việt Nam tại 524 – 526 – 528 Cộng Hòa, Phường Tân Bình, TP.HCM

1. Luật Công chứng 2024 – Nhiều điểm mới nổi bật
    Bãi bỏ miễn đào tạo nghề công chứng
Luật mới bãi bỏ hoàn toàn quy định miễn đào tạo nghề công chứng. Từ nay, mọi đối tượng, bao gồm cả người từng làm thẩm phán, kiểm sát viên, luật sư… đều phải trải qua khóa đào tạo nghề công chứng.
Đây là bước đi cần thiết nhằm nâng cao chất lượng chuyên môn, đảm bảo sự công bằng, chuẩn hóa đầu vào và tính chuyên nghiệp trong hành nghề công chứng.
Giới hạn độ tuổi hành nghề
Luật quy định chỉ bổ nhiệm hoặc bổ nhiệm lại công chứng viên không quá 70 tuổi, và chấm dứt hành nghề khi 70 tuổi. Công chứng viên đã quá 70 tuổi tại thời điểm luật có hiệu lực (01/7/2025) được phép tiếp tục hành nghề thêm tối đa 2 năm.
Quy định này không chỉ bảo đảm sức khỏe, năng lực chuyên môn, mà còn tạo điều kiện cho lực lượng trẻ, năng động tham gia phát triển ngành công chứng.
Ghi hình, chụp ảnh khi ký văn bản công chứng
Một điểm đột phá khác là việc chụp ảnh (trường hợp cần thiết có thể ghi hình) giữa công chứng viên và người yêu cầu công chứng tại thời điểm ký văn bản.
Việc lưu trữ hình ảnh, video khi các bên tham gia giao dịch giúp tăng tính minh bạch, phòng ngừa gian lận, lừa đảo, là chứng cứ pháp lý quan trọng trong trường hợp xảy ra tranh chấp.
Công chứng điện tử – bước ngoặt chuyển đổi số
Lần đầu tiên, công chứng điện tử được quy định chính thức với hai hình thức:
Công chứng điện tử trực tiếp: Người yêu cầu có mặt tại văn phòng, ký trực tiếp, và văn bản được công chứng viên ký bằng chữ ký số.
Công chứng điện tử trực tuyến: Các bên thực hiện giao dịch từ xa, dưới sự chứng kiến trực tuyến của công chứng viên, và ký văn bản bằng chữ ký số.
Đây là bước tiến to lớn, giúp công chứng trở nên tiện lợi, không giới hạn vị trí địa lý, phù hợp xu thế chuyển đổi số toàn diện.

                                                        Ths. LS Đoàn Tiến Hưng – Chủ tịch HĐQT Manh Hung Group

Trách nhiệm bồi thường rõ ràng
Tổ chức hành nghề công chứng phải bồi thường thiệt hại do lỗi của công chứng viên, nhân viên trong quá trình công chứng.
Nếu tổ chức chuyển đổi, hợp nhất, sáp nhập thì tổ chức kế thừa chịu trách nhiệm bồi thường. Nếu tổ chức giải thể, chấm dứt hoạt động thì cá nhân gây thiệt hại phải tự bồi thường, kể cả khi không còn làm việc trong tổ chức.
Công chứng viên, nhân viên gây thiệt hại phải hoàn trả số tiền mà tổ chức đã bồi thường. Nếu không hoàn trả, tổ chức có quyền yêu cầu Tòa án giải quyết.

2. Thách thức trong quá trình thực thi

Công chứng viên Đỗ Trí Tín – Trưởng VPCC Việt Nam

Mặc dù Luật mới được đánh giá cao về tính cải cách, tiến bộ, quá trình triển khai vẫn đối mặt với một số thách thức đáng lưu ý:
Một bộ phận người dân chưa quen với công nghệ số hóa như quay video, ký chữ ký số;
Hệ thống thông tin, cơ sở dữ liệu chưa kết nối, đồng bộ;
Quy trình xác thực danh tính, lưu trữ số cần đầu tư hệ thống an toàn và bảo mật cao.

Theo ông Đỗ Trí Tín – Trưởng Văn phòng Công chứng Việt Nam có trụ sở tại 524 – 526 – 528 Cộng Hòa, Phường Tân Bình, TP.HCM, chia sẻ: “Công chứng viên là người được xã hội tin tưởng và tôn trọng, do đó công việc này đòi hỏi trách nhiệm nghề nghiệp và trách nhiệm xã hội rất cao. Việc hành nghề công chứng không chỉ yêu cầu nắm vững hệ thống pháp luật, mà còn phải liên tục cập nhật kiến thức, quy định mới để bảo đảm an toàn pháp lý cho các giao dịch của khách hàng.
Tại Văn phòng Công chứng Việt Nam, chúng tôi luôn chú trọng vận dụng kiến thức pháp lý một cách linh hoạt, đúng quy định để giải quyết hồ sơ cho khách hàng một cách nhanh chóng, thuận tiện và chính xác.
Luật Công chứng 2024 mở ra nhiều cơ hội phát triển nhưng cũng đặt ra không ít thách thức. Chúng tôi xác định rõ: để thích ứng hiệu quả, không chỉ cần hiểu rõ quy định pháp luật mà còn phải đổi mới cách làm việc, đầu tư bài bản vào công nghệ và con người. Chuyển đổi số và nâng cao chất lượng dịch vụ là con đường tất yếu để phát triển bền vững trong giai đoạn mới.”

3. Văn phòng Công chứng Việt Nam – Manh Hung Group: Chủ động thích ứng – Dẫn đầu chuyển đổi
Từ trước khi Luật có hiệu lực, với bề dày kinh nghiệm, là một trong những văn phòng công chứng tư nhân đầu tiên, Văn phòng Công chứng Việt Nam đã chủ động trong việc chuẩn bị, triển khai các giải pháp thích ứng:

Rà soát và chuẩn hóa quy trình nghiệp vụ theo quy định mới;
Đào tạo, tập huấn chuyên sâu cho toàn bộ đội ngũ công chứng viên và chuyên viên;
Đầu tư hệ thống công nghệ thông tin, đáp ứng yêu cầu công chứng điện tử và lưu trữ số sắp tới;
Thiết lập, xây dựng thêm kho lưu trữ hồ sơ công chứng: Văn phòng Công chứng Việt Nam đã khởi công xây dựng kho lưu trữ riêng biệt, có quy mô lớn (4 tầng) đáp ứng nhu cầu lưu trữ trên 30 năm, đảm bảo an toàn, PCCC, dự kiến đầu tháng 9/2025 sẽ đi vào hoạt động, thuận tiện cho việc bảo quản, trích lục.
Nhờ đó, ngay những ngày đầu áp dụng quy định mới mọi hoạt động tiếp nhận – tư vấn – thực hiện công chứng tại Văn phòng Công chứng Việt Nam diễn ra tương đối trơn tru, thuận lợi, được các khách hàng đón nhận một cách phấn khởi, thoải mái.

Khách hàng thực hiện các giao dịch công chứng tại Văn phòng Công chứng Việt Nam

4. Xã hội hóa dịch vụ công chứng – Xu hướng toàn cầu, Việt Nam đang bắt nhịp
Việc Nhà nước từng bước rút khỏi vai trò cung cấp trực tiếp dịch vụ công chứng, chuyển giao cho các tổ chức hành nghề tư nhân là một chủ trương lớn, đúng đắn đánh dấu bước ngoặt trong cải cách hành chính, tư pháp tại Việt Nam.
Đây không chỉ là định hướng phù hợp với đặc điểm phát triển kinh tế – xã hội trong nước, mà còn là xu thế hiện đại đã được nhiều quốc gia phát triển áp dụng hiệu quả như Pháp, Đức, Trung Quốc… Tại các nước này, công chứng viên là những cá nhân hoặc tổ chức hoạt động độc lập nhưng được quản lý chặt chẽ bằng pháp luật, mang tính chuyên nghiệp cao và phục vụ rộng rãi trong xã hội.
Luật Công chứng 2024 thể hiện rõ tinh thần xã hội hóa thông qua một số điểm nổi bật: Không thành lập thêm phòng công chứng nhà nước; Tạo điều kiện bình đẳng về cơ chế, chính sách để tổ chức công chứng tư nhân phát triển bền vững;
Luật hóa các yếu tố công nghệ như: chữ ký số, hồ sơ số hóa, công chứng trực tuyến – phù hợp với bối cảnh Cách mạng công nghiệp 4.0 và quá trình chuyển đổi số quốc gia.

Khách hàng luôn chọn Văn phòng Công chứng Việt Nam để thực hiện các giao dịch

Lộ trình chấm dứt hoạt động của các phòng công chứng công lập
Theo quy định, toàn bộ phòng công chứng (đơn vị sự nghiệp công lập) phải chuyển đổi sang mô hình văn phòng công chứng tư nhân hoặc bị giải thể. Đến hết năm 2026, đơn vị tự bảo đảm toàn bộ chi thường xuyên và chi đầu tư sẽ phải hoàn thành việc chuyển đổi thành văn phòng công chứng tư nhân. Đây là bước đột phá mạnh mẽ trong tiến trình xã hội hóa dịch vụ công, giúp:
Giảm tải cho bộ máy hành chính nhà nước; Nhà nước từng bước rút khỏi vai trò cung cấp trực tiếp dịch vụ công chứng chuyển sang vai trò quản lý;
Tăng tính cạnh tranh lành mạnh giữa các tổ chức hành nghề công chứng;
Nâng cao chất lượng dịch vụ, lấy người dân và doanh nghiệp làm trung tâm phục vụ.
Tuy nhiên, để quá trình chuyển đổi diễn ra hiệu quả và ổn định, ngay từ bây giờ các cơ quan có thẩm quyền cần hoàn thiện kế hoạch, lộ trình cho từng địa phương, từng giai đoạn; Hướng dẫn chuyên môn, nghiệp vụ, cơ chế tài chính rõ ràng để các phòng công chứng công lập chuyển đổi mô hình phù hợp.
Hiện nay, một số tỉnh thành như Hải Phòng đã hoàn thành chuyển đổi, không còn mô hình Phòng công chứng nhà nước.

Một số giao dịch công chứng cũng được khách hàng là người nước ngoài thực hiện tại Văn phòng Công chứng Việt Nam

5. Luật mới – Cơ hội mới cho ngành công chứng hiện đại, vì người dân
Việc sáp nhập tỉnh, thành và áp dụng các quy định pháp luật mới sẽ góp phần nâng cao vai trò, năng lực quản lý của Nhà nước trong quá trình cải cách hành chính và chuyển đổi số. Đối với lĩnh vực công chứng, Luật Công chứng 2024 được xem là cánh cửa mở ra một hệ sinh thái công chứng hiện đại, minh bạch, thuận tiện và hiệu quả. Các tổ chức hành nghề công chứng và người dân sử dụng dịch vụ sẽ từng bước thích ứng, tuân thủ đầy đủ quy định pháp luật, từ đó góp phần thúc đẩy sự ổn định, chuyên nghiệp hóa và xã hội hóa dịch vụ công trong lĩnh vực này. Đây là yếu tố then chốt góp phần thúc đẩy ngành công chứng phát triển theo hướng hiện đại hóa, hội nhập quốc tế và đáp ứng yêu cầu thực tiễn của xã hội.
Trong bối cảnh đó, Văn phòng Công chứng Việt Nam đã khẳng định rõ năng lực thích ứng, chủ động đổi mới, triển khai hiệu quả các yêu cầu của pháp luật mới, đồng thời luôn kiên định với phương châm lấy khách hàng làm trung tâm phục vụ, góp phần xây dựng một nền công chứng vì người dân và doanh nghiệp.

                                                                                                       Ths. Luật sư ĐOÀN TIẾN HƯNG